古诗词

刘基

新春

刘基

昨夜东风来,吹我庭前柳。zuó yè dōng fēng lái,chuī wǒ tíng qián liǔ。
柳芽黄未全,草根青巳有。liǔ yá huáng wèi quán,cǎo gēn qīng sì yǒu。
鹁鸠屋上鸣,劝我尝春酒。bó jiū wū shàng míng,quàn wǒ cháng chūn jiǔ。
我发日已白,我颜日已丑。wǒ fā rì yǐ bái,wǒ yán rì yǐ chǒu。
开樽聊怡情,谁能计身后。kāi zūn liáo yí qíng,shuí néng jì shēn hòu。

送医戴原礼归金华

刘基

岧岧金华山,上属匏瓜星。tiáo tiáo jīn huá shān,shàng shǔ páo guā xīng。
纡馀带江海,窈窕储仙灵。yū yú dài jiāng hǎi,yǎo tiǎo chǔ xiān líng。
阴谷泉夏冽,阳崖草冬荣。yīn gǔ quán xià liè,yáng yá cǎo dōng róng。
帝女降清夜,龙鸾夹云軿。dì nǚ jiàng qīng yè,lóng luán jiā yún píng。
旭昱五色光,天葩播芳馨。xù yù wǔ sè guāng,tiān pā bō fāng xīn。
初平剽元气,骑羊游玉京。chū píng piāo yuán qì,qí yáng yóu yù jīng。
宗公秉节钺,棱威憺边庭。zōng gōng bǐng jié yuè,léng wēi dàn biān tíng。
吕子传圣学,出辞樊六经。lǚ zi chuán shèng xué,chū cí fán liù jīng。
陈生挟英才,雄辩摧五兵。chén shēng xié yīng cái,xióng biàn cuī wǔ bīng。
至今文彦士,绵绵若连城。zhì jīn wén yàn shì,mián mián ruò lián chéng。
子兮抱奇术,为人驻危龄。zi xī bào qí shù,wèi rén zhù wēi líng。
运针号二竖,煮齐泣三彭。yùn zhēn hào èr shù,zhǔ qí qì sān péng。
岁晚趣归装,日照千山明。suì wǎn qù guī zhuāng,rì zhào qiān shān míng。
涧阿多石芝,玉色味如饧。jiàn ā duō shí zhī,yù sè wèi rú táng。
可以实肌肠,化骨为瑶琼。kě yǐ shí jī cháng,huà gǔ wèi yáo qióng。
或可分饷否,相从翱紫清。huò kě fēn xiǎng fǒu,xiāng cóng áo zǐ qīng。

怨诗

刘基

屈原沉汨罗,不忍弃其宗。qū yuán chén mì luó,bù rěn qì qí zōng。
苌弘志存周,宁为一巳容。cháng hóng zhì cún zhōu,níng wèi yī sì róng。
申生顾父爱,杀身以为恭。shēn shēng gù fù ài,shā shēn yǐ wèi gōng。
子车守明信,殉死安所从。zi chē shǒu míng xìn,xùn sǐ ān suǒ cóng。
之人岂不贤,揆道犹过中。zhī rén qǐ bù xián,kuí dào yóu guò zhōng。
卞和独奚为,抱玉售瞽聋。biàn hé dú xī wèi,bào yù shòu gǔ lóng。
则足实自取,怨泣情何钟。zé zú shí zì qǔ,yuàn qì qíng hé zhōng。
文狸处幽林,无人识其踪。wén lí chù yōu lín,wú rén shí qí zōng。
谁令贪鸡鹜,以触弋与罿。shuí lìng tān jī wù,yǐ chù yì yǔ chōng。
縻身献厥皮,为人作妍容。mí shēn xiàn jué pí,wèi rén zuò yán róng。
娟娟芳兰花,托根千仞峰。juān juān fāng lán huā,tuō gēn qiān rèn fēng。
下有孤飞泉,上有灌木丛。xià yǒu gū fēi quán,shàng yǒu guàn mù cóng。
岁晏不改色,霜清香更浓。suì yàn bù gǎi sè,shuāng qīng xiāng gèng nóng。
韬光远人祸,委命安夭穷。tāo guāng yuǎn rén huò,wěi mìng ān yāo qióng。
道得复何怨,老子其犹龙。dào dé fù hé yuàn,lǎo zi qí yóu lóng。

题于丹徒蛟溪书屋〔逸事〕

刘基

去时三月三,来时九月九。qù shí sān yuè sān,lái shí jiǔ yuè jiǔ。
半个鸡头一杯酒,乡亲情谊最长久。bàn gè jī tóu yī bēi jiǔ,xiāng qīn qíng yì zuì zhǎng jiǔ。

为祝彦中题山水图

刘基

高轩玲珑不受暑,半幅轻绡宿烟雨。gāo xuān líng lóng bù shòu shǔ,bàn fú qīng xiāo sù yān yǔ。
白屋素壁生空明,似闻水声绕庭宇。bái wū sù bì shēng kōng míng,shì wén shuǐ shēng rào tíng yǔ。
松髯拂天藤蔓垂,枯根瘦石相因依。sōng rán fú tiān téng màn chuí,kū gēn shòu shí xiāng yīn yī。
寒涛不惊虎兕卧,岚翠欲与蛟虬飞。hán tāo bù jīng hǔ sì wò,lán cuì yù yǔ jiāo qiú fēi。
空江悠悠一渔艇,渚白沙明万鱼挣。kōng jiāng yōu yōu yī yú tǐng,zhǔ bái shā míng wàn yú zhēng。
武陵桃花何处寻,落日微风片帆影。wǔ líng táo huā hé chù xún,luò rì wēi fēng piàn fān yǐng。

秋怀

刘基

东风吹晨霞,初日垂白足。dōng fēng chuī chén xiá,chū rì chuí bái zú。
湿烟屯檐栋,飞雨鸣朴樕。shī yān tún yán dòng,fēi yǔ míng pǔ sù。
厌厌叶就黄,萋萋草还绿。yàn yàn yè jiù huáng,qī qī cǎo hái lǜ。
索居谢喧嚣,庭绝车马躅。suǒ jū xiè xuān xiāo,tíng jué chē mǎ zhú。
念来多所怀,追往不可复。niàn lái duō suǒ huái,zhuī wǎng bù kě fù。
懒随老共至,病与年相促。lǎn suí lǎo gòng zhì,bìng yǔ nián xiāng cù。
省躬惭寡尤,守分无望福。shěng gōng cán guǎ yóu,shǒu fēn wú wàng fú。
驽骀立皂枥,敢慕骐骥逐。nú dài lì zào lì,gǎn mù qí jì zhú。

秋怀

刘基

秋热喜稍退,秋雨又成霖。qiū rè xǐ shāo tuì,qiū yǔ yòu chéng lín。
涓涓屋溜泻,汨汨街泥深。juān juān wū liū xiè,mì mì jiē ní shēn。
清寒中筋骨,湿气薄衣襟。qīng hán zhōng jīn gǔ,shī qì báo yī jīn。
晤言靡与同,孤坐难为心。wù yán mí yǔ tóng,gū zuò nán wèi xīn。
俯视青苔积,仰睇玄云阴。fǔ shì qīng tái jī,yǎng dì xuán yún yīn。
弱质昧闻道,乃为忧所侵。ruò zhì mèi wén dào,nǎi wèi yōu suǒ qīn。
冥冥至终夕,悄悄成孤吟。míng míng zhì zhōng xī,qiāo qiāo chéng gū yín。

秋怀

刘基

空阶走穴蚁,荒垤唳巢鹳。kōng jiē zǒu xué yǐ,huāng dié lì cháo guàn。
阴氛方腾达,密雨巳弥漫。yīn fēn fāng téng dá,mì yǔ sì mí màn。
沉沉翳光景,昧昧感昏旦。chén chén yì guāng jǐng,mèi mèi gǎn hūn dàn。
林鸦湿休飞,檐雀饥相唤。lín yā shī xiū fēi,yán què jī xiāng huàn。
跬步隔关河,四望空慨叹。kuǐ bù gé guān hé,sì wàng kōng kǎi tàn。
悽悽衣裳单,戚戚岁年晏。qī qī yī shang dān,qī qī suì nián yàn。
微生如石火,徒劳暂时焕。wēi shēng rú shí huǒ,tú láo zàn shí huàn。
永寤烂柯人,万事一梦幻。yǒng wù làn kē rén,wàn shì yī mèng huàn。

秋怀

刘基

清晨启扉坐,微风动游龙。qīng chén qǐ fēi zuò,wēi fēng dòng yóu lóng。
离离墙上花,切切砌下蛩。lí lí qiáng shàng huā,qiè qiè qì xià qióng。
喓喓自成音,灼灼各有容。yāo yāo zì chéng yīn,zhuó zhuó gè yǒu róng。
四序迭推移,衰病情所钟。sì xù dié tuī yí,shuāi bìng qíng suǒ zhōng。
身羸足巳弱,有愿不得从。shēn léi zú sì ruò,yǒu yuàn bù dé cóng。
愧负天地生,怆悢填心胸。kuì fù tiān dì shēng,chuàng liàng tián xīn xiōng。

秋怀

刘基

蟋蟀巳在宇,鸿雁方来宾。xī shuài sì zài yǔ,hóng yàn fāng lái bīn。
天秋风露寒,阴谷何时春。tiān qiū fēng lù hán,yīn gǔ hé shí chūn。
欲为商声歌,恐惊梁上尘。yù wèi shāng shēng gē,kǒng jīng liáng shàng chén。
衡门掩仲蔚,庶用存吾真。héng mén yǎn zhòng wèi,shù yòng cún wú zhēn。

秋怀

刘基

饱食无一事,一日复一夕。bǎo shí wú yī shì,yī rì fù yī xī。
倚门望圆穹,白云在空碧。yǐ mén wàng yuán qióng,bái yún zài kōng bì。
来鸿与去燕,岁晚各有适。lái hóng yǔ qù yàn,suì wǎn gè yǒu shì。
英英黄金花,粲粲好颜色。yīng yīng huáng jīn huā,càn càn hǎo yán sè。
采撷贵及时,霜露巳盈积。cǎi xié guì jí shí,shuāng lù sì yíng jī。
掩门还独坐,浩然怀往昔。yǎn mén hái dú zuò,hào rán huái wǎng xī。
惟有故乡梦,可以慰岑寂。wéi yǒu gù xiāng mèng,kě yǐ wèi cén jì。

秋怀

刘基

雨息残暑退,凉气何凄而。yǔ xī cán shǔ tuì,liáng qì hé qī ér。
羁人倦遥夜,明月光在帷。jī rén juàn yáo yè,míng yuè guāng zài wéi。
展转不成寐,披衣步前墀。zhǎn zhuǎn bù chéng mèi,pī yī bù qián chí。
春芳不再秾,夕露空荜滋。chūn fāng bù zài nóng,xī lù kōng bì zī。
泯默对青灯,怅焉心自思。mǐn mò duì qīng dēng,chàng yān xīn zì sī。

秋怀

刘基

薄云散高风,天色青如染。báo yún sàn gāo fēng,tiān sè qīng rú rǎn。
盈庭露辉辉,当窗星燄燄。yíng tíng lù huī huī,dāng chuāng xīng yàn yàn。
寒来爱兰釭,暑往却筠簟。hán lái ài lán gāng,shǔ wǎng què yún diàn。
忧思浩无际,起坐数更点。yōu sī hào wú jì,qǐ zuò shù gèng diǎn。
晦明相代谢,避盈乃无歉。huì míng xiāng dài xiè,bì yíng nǎi wú qiàn。
未尝陟孟门,谁识行路险。wèi cháng zhì mèng mén,shuí shí xíng lù xiǎn。
贾害岂无因,戒之在怀琰。jiǎ hài qǐ wú yīn,jiè zhī zài huái yǎn。
冥豫何可长,用之以自检。míng yù hé kě zhǎng,yòng zhī yǐ zì jiǎn。

徐资深华山图

刘基

华岳插天七千丈,丹崖翠壁开仙掌。huá yuè chā tiān qī qiān zhàng,dān yá cuì bì kāi xiān zhǎng。
壁间擘出黄河流,大禹以之分九州。bì jiān bāi chū huáng hé liú,dà yǔ yǐ zhī fēn jiǔ zhōu。
河流衮衮赴溟涨,华岳拔出天河上。hé liú gǔn gǔn fù míng zhǎng,huá yuè bá chū tiān hé shàng。
云宫雾窟疑本无,石室金台俨相向。yún gōng wù kū yí běn wú,shí shì jīn tái yǎn xiāng xiàng。
玉泉高通玉井津,中有莲实如车轮。yù quán gāo tōng yù jǐng jīn,zhōng yǒu lián shí rú chē lún。
世人肉食未羽化,可望不得聊相亲。shì rén ròu shí wèi yǔ huà,kě wàng bù dé liáo xiāng qīn。
高堂晚晴图画展,眼明一见心自远。gāo táng wǎn qíng tú huà zhǎn,yǎn míng yī jiàn xīn zì yuǎn。
世间尘土今纷纷,吾当拂衣卧山云。shì jiān chén tǔ jīn fēn fēn,wú dāng fú yī wò shān yún。

永康胡元鼎白云楼

刘基

少年辞家往京国,蓬根一断无消息。shǎo nián cí jiā wǎng jīng guó,péng gēn yī duàn wú xiāo xī。
有时长想白云飞,江海茫茫泪沾臆。yǒu shí zhǎng xiǎng bái yún fēi,jiāng hǎi máng máng lèi zhān yì。
归来归母悲且喜,悔作他乡远游子。guī lái guī mǔ bēi qiě xǐ,huǐ zuò tā xiāng yuǎn yóu zi。
却起高楼对白云,彩服翩翩足甘旨。què qǐ gāo lóu duì bái yún,cǎi fú piān piān zú gān zhǐ。
昔时望云煎百虑,今日看云美无度。xī shí wàng yún jiān bǎi lǜ,jīn rì kàn yún měi wú dù。
却忆天涯望云日,平生心事从此毕。què yì tiān yá wàng yún rì,píng shēng xīn shì cóng cǐ bì。

赠医士黄元之

刘基

先生轩辕之子孙,手提万物生死根。xiān shēng xuān yuán zhī zi sūn,shǒu tí wàn wù shēng sǐ gēn。
神功微妙不可状,能使元气回游魂。shén gōng wēi miào bù kě zhuàng,néng shǐ yuán qì huí yóu hún。
箧中永芽抽粟粒,丹光照耀三彭泣。qiè zhōng yǒng yá chōu sù lì,dān guāng zhào yào sān péng qì。
衔珠不受修蛇报,采药常令白猿拾。xián zhū bù shòu xiū shé bào,cǎi yào cháng lìng bái yuán shí。
结庐几岁吴山阿,赤松玄俗时相过。jié lú jǐ suì wú shān ā,chì sōng xuán sú shí xiāng guò。
更向蓬莱下神水,并与人世清烦疴。gèng xiàng péng lái xià shén shuǐ,bìng yǔ rén shì qīng fán kē。

中峰末先和尚醉墨图

刘基

老先行脚遍天下,五湖七泽胸中吞。lǎo xiān xíng jiǎo biàn tiān xià,wǔ hú qī zé xiōng zhōng tūn。
淋漓醉墨落人世,恍惚目击潇湘存。lín lí zuì mò luò rén shì,huǎng hū mù jī xiāo xiāng cún。
苍梧飞龙去不还,洞庭赤沙流水浑,九疑竹枝馀泪痕。cāng wú fēi lóng qù bù hái,dòng tíng chì shā liú shuǐ hún,jiǔ yí zhú zhī yú lèi hén。
澧兰沅芷化萧艾,古木雨炫寒烟昏。lǐ lán yuán zhǐ huà xiāo ài,gǔ mù yǔ xuàn hán yān hūn。
云帆缥缈向何处,波浪澒洞骄鱼鼋。yún fān piāo miǎo xiàng hé chù,bō làng hòng dòng jiāo yú yuán。
我生胡为羁旅间,感时睹物生愁怨。wǒ shēng hú wèi jī lǚ jiān,gǎn shí dǔ wù shēng chóu yuàn。
还君此画歌一曲,悲风惨淡来昆仑。hái jūn cǐ huà gē yī qū,bēi fēng cǎn dàn lái kūn lún。

夜听张道士弹琴

刘基

白涧含光月照席,梅花八檐珠的皪。bái jiàn hán guāng yuè zhào xí,méi huā bā yán zhū de lì。
蕊宫道士弹七弦,明星在树霜满天。ruǐ gōng dào shì dàn qī xián,míng xīng zài shù shuāng mǎn tiān。
锵如暗泉发函窦,悄若空山叫哀狖。qiāng rú àn quán fā hán dòu,qiāo ruò kōng shān jiào āi yòu。
雾雨寒吹松柏响,波涛怒激蛟龙斗。wù yǔ hán chuī sōng bǎi xiǎng,bō tāo nù jī jiāo lóng dòu。
神奔鬼怪入杳冥,鸾孤鹤寡风泠泠。shén bēn guǐ guài rù yǎo míng,luán gū hè guǎ fēng líng líng。
湘娥宵攀竹枝泣,紫凤晓啄梧桐鸣。xiāng é xiāo pān zhú zhī qì,zǐ fèng xiǎo zhuó wú tóng míng。
悽悽欲断还复续,啼莺一声春草绿。qī qī yù duàn hái fù xù,tí yīng yī shēng chūn cǎo lǜ。
砉然清商行素秋,落叶洒地虫啾呼。huò rán qīng shāng xíng sù qiū,luò yè sǎ dì chóng jiū hū。
拥衾听之消百虑,梦逐行云自来去。yōng qīn tīng zhī xiāo bǎi lǜ,mèng zhú xíng yún zì lái qù。
九疑连天洞庭远,海阔烟深不知处。jiǔ yí lián tiān dòng tíng yuǎn,hǎi kuò yān shēn bù zhī chù。
蕊宫道士听我语,世无子期谁识女。ruǐ gōng dào shì tīng wǒ yǔ,shì wú zi qī shuí shí nǚ。
叶间濮上方施行,白云阳春弃如土。yè jiān pú shàng fāng shī xíng,bái yún yáng chūn qì rú tǔ。

悲杭城

刘基

观音渡头天狗落,北关门外尘沙恶。guān yīn dù tóu tiān gǒu luò,běi guān mén wài chén shā è。
健儿披发走如风,女哭男啼撼城郭。jiàn ér pī fā zǒu rú fēng,nǚ kū nán tí hàn chéng guō。
忆昔江南十五州,钱塘富庶称第一。yì xī jiāng nán shí wǔ zhōu,qián táng fù shù chēng dì yī。
高门画戟拥雄藩,艳舞清歌乐终日。gāo mén huà jǐ yōng xióng fān,yàn wǔ qīng gē lè zhōng rì。
割膻进酒皆俊郎,呵叱闲人气骄逸。gē shān jìn jiǔ jiē jùn láng,hē chì xián rén qì jiāo yì。
一朝奔迸各西东,玉斝金杯散蓬荜。yī cháo bēn bèng gè xī dōng,yù jiǎ jīn bēi sàn péng bì。
清都太微天听高,虎略龙韬缄石室。qīng dōu tài wēi tiān tīng gāo,hǔ lüè lóng tāo jiān shí shì。
长夜风吹血腥入,吴山浙河惨萧瑟。zhǎng yè fēng chuī xuè xīng rù,wú shān zhè hé cǎn xiāo sè。
城上阵云凝不飞,独客无声泪交溢。chéng shàng zhèn yún níng bù fēi,dú kè wú shēng lèi jiāo yì。

夏夜台州城中作

刘基

江上火云蒸热风,欲雨不雨天瞢瞢。jiāng shàng huǒ yún zhēng rè fēng,yù yǔ bù yǔ tiān méng méng。
良田半作龟兆坼,粳稻日夕成蒿蓬。liáng tián bàn zuò guī zhào chè,jīng dào rì xī chéng hāo péng。
去年海贼杀元帅,黎民星散劫火红。qù nián hǎi zéi shā yuán shuài,lí mín xīng sàn jié huǒ hóng。
耕牛剥皮作战具,锄犁化尽刀剑锋。gēng niú bō pí zuò zhàn jù,chú lí huà jǐn dāo jiàn fēng。
农夫有田不得种,白日惨淡衡茅空。nóng fū yǒu tián bù dé zhǒng,bái rì cǎn dàn héng máo kōng。
将军虎毛深玉帐,野哭不入辕门中。jiāng jūn hǔ máo shēn yù zhàng,yě kū bù rù yuán mén zhōng。
健儿斗死乌自食,何人幕下矜奇功。jiàn ér dòu sǐ wū zì shí,hé rén mù xià jīn qí gōng。
今年大军荡淮甸,分命上宰麾元戎。jīn nián dà jūn dàng huái diān,fēn mìng shàng zǎi huī yuán róng。
舞干再见有苗格,山川鬼神当效忠。wǔ gàn zài jiàn yǒu miáo gé,shān chuān guǐ shén dāng xiào zhōng。
胡为旱魃还肆虐,坐令毒沴伤和冲。hú wèi hàn bá hái sì nüè,zuò lìng dú lì shāng hé chōng。
传闻逆党尚攻剽,所过丘垄皆成童。chuán wén nì dǎng shàng gōng piāo,suǒ guò qiū lǒng jiē chéng tóng。
阃司恐畏破和议,斥堠悉罢云边烽。kǔn sī kǒng wèi pò hé yì,chì hòu xī bà yún biān fēng。
杀降共说有大禁,无人更敢弯弧弓。shā jiàng gòng shuō yǒu dà jìn,wú rén gèng gǎn wān hú gōng。
山中悲啼海中笑,蜃气绕日生长虹。shān zhōng bēi tí hǎi zhōng xiào,shèn qì rào rì shēng zhǎng hóng。
古时东海辟孝妇,草木枯瘁连三冬。gǔ shí dōng hǎi pì xiào fù,cǎo mù kū cuì lián sān dōng。
六月降霜良有以,天公未必长喑聋。liù yuè jiàng shuāng liáng yǒu yǐ,tiān gōng wèi bì zhǎng yīn lóng。
只今幅员广无外,东至日出西太蒙。zhǐ jīn fú yuán guǎng wú wài,dōng zhì rì chū xī tài méng。
一民一物吾肺腑,仁者自是哀鳏恫。yī mín yī wù wú fèi fǔ,rén zhě zì shì āi guān dòng。
养枭殈凤天所厌,谁能抗疏回宸衷。yǎng xiāo xù fèng tiān suǒ yàn,shuí néng kàng shū huí chén zhōng。
夜凉木末挂河汉,海峤月出光玲珑。yè liáng mù mò guà hé hàn,hǎi jiào yuè chū guāng líng lóng。
仰视皇天转北斗,呜呼愁叹何时终。yǎng shì huáng tiān zhuǎn běi dòu,wū hū chóu tàn hé shí zhōng。