古诗词

北上感怀

刘基

倦鸟思一枝,枥马志千里。juàn niǎo sī yī zhī,lì mǎ zhì qiān lǐ。
营营劳生心,出入靡定止。yíng yíng láo shēng xīn,chū rù mí dìng zhǐ。
伊余朽钝材,懒拙更无比。yī yú xiǔ dùn cái,lǎn zhuō gèng wú bǐ。
才疏乏世用,嗜僻惟书史。cái shū fá shì yòng,shì pì wéi shū shǐ。
虽非济时具,颇识素餐耻。suī fēi jì shí jù,pǒ shí sù cān chǐ。
既怀黎民忧,妄意古人企。jì huái lí mín yōu,wàng yì gǔ rén qǐ。
宁知乖圆方,举足辄伤趾。níng zhī guāi yuán fāng,jǔ zú zhé shāng zhǐ。
尘埃百病侵,贫窭万感累。chén āi bǎi bìng qīn,pín jù wàn gǎn lèi。
艰难幸息肩,迟莫窃所喜。jiān nán xìng xī jiān,chí mò qiè suǒ xǐ。
明时登骥騄,驽马但垂耳。míng shí dēng jì lù,nú mǎ dàn chuí ěr。
自非冀北姿,莫羡追风驶。zì fēi jì běi zī,mò xiàn zhuī fēng shǐ。
便欲解衣冠,躬耕向桑梓。biàn yù jiě yī guān,gōng gēng xiàng sāng zǐ。
终怀葵藿恋,不慕沮溺诡。zhōng huái kuí huò liàn,bù mù jǔ nì guǐ。
潜阳动原隰,白日暧兰芷。qián yáng dòng yuán xí,bái rì ài lán zhǐ。
埘鸡戒晨鸣,客子驾行李。shí jī jiè chén míng,kè zi jià xíng lǐ。
萦纡越巘崿,浩荡涉风水。yíng yū yuè yǎn è,hào dàng shè fēng shuǐ。
淹留具区北,信宿沧江圯。yān liú jù qū běi,xìn sù cāng jiāng yí。
维时连年歉,道路多流徙。wéi shí lián nián qiàn,dào lù duō liú xǐ。
官司职抚字,黔首皆赤子。guān sī zhí fǔ zì,qián shǒu jiē chì zi。
陈红太仓米,丰年所储偫。chén hóng tài cāng mǐ,fēng nián suǒ chǔ zhì。
为民备乏困,朝廷岂私此。wèi mín bèi fá kùn,cháo tíng qǐ sī cǐ。
推馀补不足,兹实王政始。tuī yú bǔ bù zú,zī shí wáng zhèng shǐ。
臣子宜奉承,天威不违咫。chén zi yí fèng chéng,tiān wēi bù wéi zhǐ。
柰何簿书曹,暴慢蔑至理。nài hé bù shū cáo,bào màn miè zhì lǐ。
苟云出纳吝,当闵觳觫死。gǒu yún chū nà lìn,dāng mǐn hú sù sǐ。
呜呼草莽露,惨恻沟渎委。wū hū cǎo mǎng lù,cǎn cè gōu dú wěi。
闻之犹鼻酸,见者宜颡泚。wén zhī yóu bí suān,jiàn zhě yí sǎng cǐ。
逾淮入大河,凄凉更难视。yú huái rù dà hé,qī liáng gèng nán shì。
黄沙渺茫茫,白骨积荒藟。huáng shā miǎo máng máng,bái gǔ jī huāng lěi。
哀哉耕食场,尽作狐兔垒。āi zāi gēng shí chǎng,jǐn zuò hú tù lěi。
太平戢干戈,景物未应尔。tài píng jí gàn gē,jǐng wù wèi yīng ěr。
意者斯人徒,纵欲扰天纪。yì zhě sī rén tú,zòng yù rǎo tiān jì。
鬼神赫震怒,咎戾良有以。guǐ shén hè zhèn nù,jiù lì liáng yǒu yǐ。
去年人食人,不识弟与姊。qù nián rén shí rén,bù shí dì yǔ zǐ。
至今盗贼辈,啸聚如蜂蚁。zhì jīn dào zéi bèi,xiào jù rú fēng yǐ。
长戈耀白雪,健马突封豕。zhǎng gē yào bái xuě,jiàn mǎ tū fēng shǐ。
岂惟横山泽,巳敢剽城市。qǐ wéi héng shān zé,sì gǎn piāo chéng shì。
途行绝稀少,空车但墙倚。tú xíng jué xī shǎo,kōng chē dàn qiáng yǐ。
身行须结集,一寐四五起。shēn xíng xū jié jí,yī mèi sì wǔ qǐ。
牧民岂无人,司寇亦有氏。mù mín qǐ wú rén,sī kòu yì yǒu shì。
阵车不驱驰,大田无耒耜。zhèn chē bù qū chí,dà tián wú lěi sì。
邦家禄食恩,岂为臣奉己。bāng jiā lù shí ēn,qǐ wèi chén fèng jǐ。
山东古要地,燕赵犹唇齿。shān dōng gǔ yào dì,yàn zhào yóu chún chǐ。
况兹南北冲,津梁通远迩。kuàng zī nán běi chōng,jīn liáng tōng yuǎn ěr。
属当全盛时,四海同一轨。shǔ dāng quán shèng shí,sì hǎi tóng yī guǐ。
庙堂多稷契,振举无遗弛。miào táng duō jì qì,zhèn jǔ wú yí chí。
勿云疥癣微,不足成疮痏。wù yún jiè xuǎn wēi,bù zú chéng chuāng wěi。
滔天起滥觞,炎冈发星炬。tāo tiān qǐ làn shāng,yán gāng fā xīng jù。
虞朝有分北,汉庭烦直指。yú cháo yǒu fēn běi,hàn tíng fán zhí zhǐ。
农夫植嘉谷,所务诛稂秕。nóng fū zhí jiā gǔ,suǒ wù zhū láng bǐ。
耕耘苟失时,雨露空沾洒。gēng yún gǒu shī shí,yǔ lù kōng zhān sǎ。
威怀岂异任,守令职非痹。wēi huái qǐ yì rèn,shǒu lìng zhí fēi bì。
端能慎黜陟,此辈何足弭。duān néng shèn chù zhì,cǐ bèi hé zú mǐ。
故乡隔山川,前途塞荆枳。gù xiāng gé shān chuān,qián tú sāi jīng zhǐ。
青徐气萧索,河济俱泥滓。qīng xú qì xiāo suǒ,hé jì jù ní zǐ。
痛哭贾生狂,长叹漆室悝。tòng kū jiǎ shēng kuáng,zhǎng tàn qī shì kuī。
何当天门开,清问逮下俚。hé dāng tiān mén kāi,qīng wèn dǎi xià lǐ。
刘基

刘基

刘基(1311年7月1日-1375年5月16日)字伯温,谥曰文成,元末明初杰出的军事谋略家、政治家、文学家和思想家,明朝开国元勋,汉族,浙江文成南田(原属青田)人,故时人称他刘青田,明洪武三年(1370)封诚意伯,人们又称他刘诚意。武宗正德九年追赠太师,谥号文成,后人又称他刘文成、文成公。他以神机妙算、运筹帷幄著称于世。刘伯温是中国古代的一位传奇人物,至今在中国大陆、港澳台乃至东南亚、日韩等地仍有广泛深厚的民间影响力。 刘基的作品>>

猜您喜欢

朗月行

刘基

朗月何胧胧,照我绮窗中。lǎng yuè hé lóng lóng,zhào wǒ qǐ chuāng zhōng。
窗中美人不能寐,起看玉宇生秋风。chuāng zhōng měi rén bù néng mèi,qǐ kàn yù yǔ shēng qiū fēng。
秋风飘飖吹木末,纤云卷尽悬明月。qiū fēng piāo yáo chuī mù mò,xiān yún juǎn jǐn xuán míng yuè。
明月随风出海来,海水荡漾龙鳞开。míng yuè suí fēng chū hǎi lái,hǎi shuǐ dàng yàng lóng lín kāi。
寒光喷浸碧落外,白浪涌作金银台。hán guāng pēn jìn bì luò wài,bái làng yǒng zuò jīn yín tái。
何处悲风怨羌管,谁家舞榭笙箕暖。hé chù bēi fēng yuàn qiāng guǎn,shuí jiā wǔ xiè shēng jī nuǎn。
长信宫中漏水长,昭阳殿里更筹短。zhǎng xìn gōng zhōng lòu shuǐ zhǎng,zhāo yáng diàn lǐ gèng chóu duǎn。
漏长更短总含情,开窗坐视河汉倾。lòu zhǎng gèng duǎn zǒng hán qíng,kāi chuāng zuò shì hé hàn qīng。
广寒宫,在何处,欲往从之渺烟雾。guǎng hán gōng,zài hé chù,yù wǎng cóng zhī miǎo yān wù。
青鵻汗漫不可期,桂华如雪东方曙。qīng zhuī hàn màn bù kě qī,guì huá rú xuě dōng fāng shǔ。

大墙上蒿行

刘基

墙上蒿,方春擢秀何芃芃。qiáng shàng hāo,fāng chūn zhuó xiù hé péng péng。
炎天六月旱无雨,枝叶枯死随飘风。yán tiān liù yuè hàn wú yǔ,zhī yè kū sǐ suí piāo fēng。
世情翻覆不可拟,人生有身莫依倚。shì qíng fān fù bù kě nǐ,rén shēng yǒu shēn mò yī yǐ。
君不见樊将军,一朝函首西入秦。jūn bù jiàn fán jiāng jūn,yī cháo hán shǒu xī rù qín。
又不见刘越石,仰天长歌握中璧。yòu bù jiàn liú yuè shí,yǎng tiān zhǎng gē wò zhōng bì。
三士自残因二桃,子胥终弃吴江涛。sān shì zì cán yīn èr táo,zi xū zhōng qì wú jiāng tāo。
世人见机苦不蚤,何不看取墙上蒿。shì rén jiàn jī kǔ bù zǎo,hé bù kàn qǔ qiáng shàng hāo。

鸡鸣曲

刘基

日将出,鸡先鸣,千门万户听鸡声。rì jiāng chū,jī xiān míng,qiān mén wàn hù tīng jī shēng。
美人锦帐愁欲曙,壮士苦心煎百虑。měi rén jǐn zhàng chóu yù shǔ,zhuàng shì kǔ xīn jiān bǎi lǜ。
人间百年能几日,日日鸡鸣催日出。rén jiān bǎi nián néng jǐ rì,rì rì jī míng cuī rì chū。
一朝过了复一朝,白发萧萧此生毕。yī cháo guò le fù yī cháo,bái fā xiāo xiāo cǐ shēng bì。
齐妃播淑德,感彼虫薨薨。qí fēi bō shū dé,gǎn bǐ chóng hōng hōng。
周宣悟姜后,功业光中兴。zhōu xuān wù jiāng hòu,gōng yè guāng zhōng xīng。
亦知国家共如此,莫怪鸡鸣催早起。yì zhī guó jiā gòng rú cǐ,mò guài jī míng cuī zǎo qǐ。

邯郸才人嫁为厮养卒妇

刘基

邯郸有才人,艳色如朝霞。hán dān yǒu cái rén,yàn sè rú cháo xiá。
嫁作厮养妇,云鬓埋泥沙。jià zuò sī yǎng fù,yún bìn mái ní shā。
忆昔赵王全盛日,夜夜绮筵张宝瑟。yì xī zhào wáng quán shèng rì,yè yè qǐ yán zhāng bǎo sè。
中山美酒盈羽觞,一笑黄金满千镒。zhōng shān měi jiǔ yíng yǔ shāng,yī xiào huáng jīn mǎn qiān yì。
繁华过眼如转蓬,故宫禾黍秋芃芃。fán huá guò yǎn rú zhuǎn péng,gù gōng hé shǔ qiū péng péng。
明珠白璧走函谷,坠簪遗珥空悲风。míng zhū bái bì zǒu hán gǔ,zhuì zān yí ěr kōng bēi fēng。
人生最苦是衰老,白首无归向谁道。rén shēng zuì kǔ shì shuāi lǎo,bái shǒu wú guī xiàng shuí dào。
荜门夜永月光寒,卧听驽骀龁枯草。bì mén yè yǒng yuè guāng hán,wò tīng nú dài hé kū cǎo。

出塞

刘基

居延风高检叶空,狼烟夜照甘泉宫。jū yán fēng gāo jiǎn yè kōng,láng yān yè zhào gān quán gōng。
将军授金虎士怒,蚩尤亘天旗尾红。jiāng jūn shòu jīn hǔ shì nù,chī yóu gèn tiān qí wěi hóng。
麒麟前殿催赐酒,巳觉此身非己有。qí lín qián diàn cuī cì jiǔ,sì jué cǐ shēn fēi jǐ yǒu。
猛气遥将日逐吞,壮心肯落嫖姚后。měng qì yáo jiāng rì zhú tūn,zhuàng xīn kěn luò piáo yáo hòu。
雁门城外沙如雪,玉帐霜浓铁衣折。yàn mén chéng wài shā rú xuě,yù zhàng shuāng nóng tiě yī zhé。
长剑须披瀚海云,哀笳莫怨天边月。zhǎng jiàn xū pī hàn hǎi yún,āi jiā mò yuàn tiān biān yuè。
北风烈烈刁斗鸣,回看北斗南方明。běi fēng liè liè diāo dòu míng,huí kàn běi dòu nán fāng míng。
惊箭离弦车在坂,不勒燕然终不返。jīng jiàn lí xián chē zài bǎn,bù lēi yàn rán zhōng bù fǎn。

入塞

刘基

狐裘蒙茸沙碛里,望见玉关惊且喜。hú qiú méng rōng shā qì lǐ,wàng jiàn yù guān jīng qiě xǐ。
关门候吏记曾逄,白发相看泪如水。guān mén hòu lì jì céng páng,bái fā xiāng kàn lèi rú shuǐ。
归来放马咸阳原,旧游今有几人存。guī lái fàng mǎ xián yáng yuán,jiù yóu jīn yǒu jǐ rén cún。
斜阳惨淡照篱落,闲看邻翁戏子孙。xié yáng cǎn dàn zhào lí luò,xián kàn lín wēng xì zi sūn。

孤儿行

刘基

蓬头皲足谁家儿,满面尘埃双泪垂。péng tóu jūn zú shuí jiā ér,mǎn miàn chén āi shuāng lèi chuí。
爷娘弃我不待老,骨肉无人但兄嫂。yé niáng qì wǒ bù dài lǎo,gǔ ròu wú rén dàn xiōng sǎo。
两身一气不相知,陌路茫茫向谁道。liǎng shēn yī qì bù xiāng zhī,mò lù máng máng xiàng shuí dào。
清晨采薪日入归,残羹冷饭难充饥。qīng chén cǎi xīn rì rù guī,cán gēng lěng fàn nán chōng jī。
欲言问兄兄不顾,嫂是他人更奚诉。yù yán wèn xiōng xiōng bù gù,sǎo shì tā rén gèng xī sù。
人生一世为弟兄,同根自合同枯荣。rén shēng yī shì wèi dì xiōng,tóng gēn zì hé tóng kū róng。
爷娘在日曾眷恋,愿兄回看死人面。yé niáng zài rì céng juàn liàn,yuàn xiōng huí kàn sǐ rén miàn。

病妇行

刘基

夫妻结发期百年,何言中路相弃捐。fū qī jié fā qī bǎi nián,hé yán zhōng lù xiāng qì juān。
小儿未识死别苦,哑哑向人犹索乳。xiǎo ér wèi shí sǐ bié kǔ,yǎ yǎ xiàng rén yóu suǒ rǔ。
箱中探出黄金珥,付与孤儿买?饵。xiāng zhōng tàn chū huáng jīn ěr,fù yǔ gū ér mǎi ěr。
不辞瞑目归黄泥,泉下常闻儿夜啼。bù cí míng mù guī huáng ní,quán xià cháng wén ér yè tí。
低声语郎情不了,愿郎早娶怜儿小。dī shēng yǔ láng qíng bù le,yuàn láng zǎo qǔ lián ér xiǎo。

淮南王

刘基

淮南王,好神仙。huái nán wáng,hǎo shén xiān。
澄心鍊气守自然,收拾真一归中圆。chéng xīn liàn qì shǒu zì rán,shōu shí zhēn yī guī zhōng yuán。
化为五色黄金丸,乘风驾景飞上天。huà wèi wǔ sè huáng jīn wán,chéng fēng jià jǐng fēi shàng tiān。
飞上天,逍遥游,八鸾捧毂龙翼辀。fēi shàng tiān,xiāo yáo yóu,bā luán pěng gǔ lóng yì zhōu。
虹蜺演纷夹彩斿,上窥九阳下六幽。hóng ní yǎn fēn jiā cǎi yóu,shàng kuī jiǔ yáng xià liù yōu。
回头大笑武皇帝,柏梁桂馆空清秋。huí tóu dà xiào wǔ huáng dì,bǎi liáng guì guǎn kōng qīng qiū。

蜀国弦

刘基

胡笳拍断玄冰结,湘灵曲终斑竹裂。hú jiā pāi duàn xuán bīng jié,xiāng líng qū zhōng bān zhú liè。
为君更奏蜀国弦,一弹一声飞上天。wèi jūn gèng zòu shǔ guó xián,yī dàn yī shēng fēi shàng tiān。
蜀国周遭五千里,峨眉岧岧连玉垒。shǔ guó zhōu zāo wǔ qiān lǐ,é méi tiáo tiáo lián yù lěi。
岷嶓出水作大江,地砉天浮戒南纪。mín bō chū shuǐ zuò dà jiāng,dì huò tiān fú jiè nán jì。
舒为五色朝霞晖,惨为虎豹嗥阴霏。shū wèi wǔ sè cháo xiá huī,cǎn wèi hǔ bào háo yīn fēi。
翕为千嶂云雨入,嘘为百里雷霆飞。xī wèi qiān zhàng yún yǔ rù,xū wèi bǎi lǐ léi tíng fēi。
白盐雪消春水满,谷鸟相呼锦城暖。bái yán xuě xiāo chūn shuǐ mǎn,gǔ niǎo xiāng hū jǐn chéng nuǎn。
巴姬倚歌汉女和,杨柳压桥花纂纂。bā jī yǐ gē hàn nǚ hé,yáng liǔ yā qiáo huā zuǎn zuǎn。
铜梁翠气通青蛉,碧鸡啼落天上星。tóng liáng cuì qì tōng qīng líng,bì jī tí luò tiān shàng xīng。
山都号风寡狐泣,杜鹃呜咽愁幽冥。shān dōu hào fēng guǎ hú qì,dù juān wū yàn chóu yōu míng。
商悲羽怒听未了,穷猿三声巫峡晓。shāng bēi yǔ nù tīng wèi le,qióng yuán sān shēng wū xiá xiǎo。
瞿塘喷浪翻九渊,倒泻流泉喧木杪。qú táng pēn làng fān jiǔ yuān,dào xiè liú quán xuān mù miǎo。
楼头仲宣羁旅客,故乡渺渺音尘隔。lóu tóu zhòng xuān jī lǚ kè,gù xiāng miǎo miǎo yīn chén gé。
含悽更听蜀国音,不待天明头尽白。hán qī gèng tīng shǔ guó yīn,bù dài tiān míng tóu jǐn bái。

昔昔盐

刘基

杨柳正萋萋,门前碧草齐。yáng liǔ zhèng qī qī,mén qián bì cǎo qí。
别离如昨日,白发满春闺。bié lí rú zuó rì,bái fā mǎn chūn guī。
飘花兼泪落,行云逐望迷。piāo huā jiān lèi luò,xíng yún zhú wàng mí。
绿苔凝履迹,粉汗浥书题。lǜ tái níng lǚ jì,fěn hàn yì shū tí。
梦到龙沙北,魂销马邑西。mèng dào lóng shā běi,hún xiāo mǎ yì xī。
卷帘双燕入,开镜一莺啼。juǎn lián shuāng yàn rù,kāi jìng yī yīng tí。
肠共吴江绕,眉将楚岫低。cháng gòng wú jiāng rào,méi jiāng chǔ xiù dī。
攀枝怜并蒂,窥沼妒双栖。pān zhī lián bìng dì,kuī zhǎo dù shuāng qī。
跃水宁无剑,通天亦有犀。yuè shuǐ níng wú jiàn,tōng tiān yì yǒu xī。
那看明月夜,登楼惑马蹄。nà kàn míng yuè yè,dēng lóu huò mǎ tí。

东飞伯劳歌

刘基

南飞鹧鸪北飞鹄,黄昏鸣鸡白日烛。nán fēi zhè gū běi fēi gǔ,huáng hūn míng jī bái rì zhú。
珊瑚石上栽兔丝,鸳鸯独宿枯桑枝。shān hú shí shàng zāi tù sī,yuān yāng dú sù kū sāng zhī。
永夜凉蟾入罗幕,蝉翼不如秋鬓薄。yǒng yè liáng chán rù luó mù,chán yì bù rú qiū bìn báo。
寒塘露莲千叶红,可怜零露空随风。hán táng lù lián qiān yè hóng,kě lián líng lù kōng suí fēng。

双燕离

刘基

双燕营巢时,双飞复双语。shuāng yàn yíng cháo shí,shuāng fēi fù shuāng yǔ。
轻盈柳陌风,振迅芹塘雨。qīng yíng liǔ mò fēng,zhèn xùn qín táng yǔ。
巢成近绣帏,双宿更双飞。cháo chéng jìn xiù wéi,shuāng sù gèng shuāng fēi。
为蒙主人爱,不信有暌违。wèi méng zhǔ rén ài,bù xìn yǒu kuí wéi。
四月温风起,榴花发红蕊。sì yuè wēn fēng qǐ,liú huā fā hóng ruǐ。
拾虫还哺雏,出入无停觜。shí chóng hái bǔ chú,chū rù wú tíng zī。
五月教雏飞,绕巢舞乌衣。wǔ yuè jiào chú fēi,rào cháo wǔ wū yī。
侧避蛛丝过,斜萦柳线归。cè bì zhū sī guò,xié yíng liǔ xiàn guī。
六月雏翼老,分飞各相保。liù yuè chú yì lǎo,fēn fēi gè xiāng bǎo。
脉脉傍珠帘,依依集兰橑。mài mài bàng zhū lián,yī yī jí lán lǎo。
世事有转旋,陵谷一朝迁。shì shì yǒu zhuǎn xuán,líng gǔ yī cháo qiān。
昆明延劫火,甲第化歊烟。kūn míng yán jié huǒ,jiǎ dì huà xiāo yān。
带睡惊飞出,风沙两相失。dài shuì jīng fēi chū,fēng shā liǎng xiāng shī。
死生不得知,嬿婉从兹毕。sǐ shēng bù dé zhī,yàn wǎn cóng zī bì。
回看旧主人,粉黛成灰尘。huí kàn jiù zhǔ rén,fěn dài chéng huī chén。
天高云渺渺,海阔波鳞鳞。tiān gāo yún miǎo miǎo,hǎi kuò bō lín lín。
荏苒朝还暮,茕茕向何处。rěn rǎn cháo hái mù,qióng qióng xiàng hé chù。
毛凋半夜霜,泪滴三春露。máo diāo bàn yè shuāng,lèi dī sān chūn lù。
露寒霜又浓,憔悴不成容。lù hán shuāng yòu nóng,qiáo cuì bù chéng róng。
同心谅难隔,魂魄终相从。tóng xīn liàng nán gé,hún pò zhōng xiāng cóng。

武陵深行

刘基

武陵溪,一何深。wǔ líng xī,yī hé shēn。
水有射工射人影。shuǐ yǒu shè gōng shè rén yǐng。
陆有丹蛇长百寻,嗟哉武溪不可临。lù yǒu dān shé zhǎng bǎi xún,jiē zāi wǔ xī bù kě lín。
溪之水深且阔乌,不敢飞龙不敢越。xī zhī shuǐ shēn qiě kuò wū,bù gǎn fēi lóng bù gǎn yuè。
海气连天日月昏,茵露著人肌肉裂。hǎi qì lián tiān rì yuè hūn,yīn lù zhù rén jī ròu liè。
呜呼,丈夫宁能沙场百战死,有骨莫葬武溪水。wū hū,zhàng fū níng néng shā chǎng bǎi zhàn sǐ,yǒu gǔ mò zàng wǔ xī shuǐ。

乌栖曲

刘基

霜华著树成秋蕊,树头栖乌惊夜起。shuāng huá zhù shù chéng qiū ruǐ,shù tóu qī wū jīng yè qǐ。
起向幽闺啼数声,闺中美人泣到明。qǐ xiàng yōu guī tí shù shēng,guī zhōng měi rén qì dào míng。